فکر کنید :
1 – نوع سازگاری هر کدام از جانداران زیر را مشخص کنید:
گاو
مار
کاکتوس
اردک
بوته ی کدو
1 – گاو :
ناخن اندام های حرکتی تبدیل به سم شده است. معده چهار قسمتی است دندان های آسیا رشد بیشتری دارند.
مار :
داشتن پولک های ضخیم در سطح خارجی پوست که سبب می شود آب بدن از بین نرود و نیاز جانور به آب کم باشد.
کاکتوس :
سطح پهنک برگ ها فوق العاده کاهش یافته و تبدیل به خار شده است و تعداد روزنه ها کم است.
اردک :
دستگاه گوارش دارای بخش های ویژه ای بنام چینه دان و سنگدان است
بوته کدو:
طول ریشه بدلیل نیاز زیاد گیاه به آب زیاد است و در اطراف پخش می شود.
2 – آیا مهاجرت می تواند یکی از عوامل ایجاد تغییر در جمعیت های جانداران باشد؟ برای گفته خود دلیل بیاورید؟مهاجرت عبارت است از جابجایی از مکانی به مکان دیگر . مهاجرت ها می توانند بر افزایش یا کاهش جمعیت ساختمان سنی جمعیت و ... اثر بگذارد به عنوان مثال وقتی روستاییان به شهرها مهاجرت می کنند چون اغلب مهاجرین .... کار و فعالیت هستند باعث افزایش جمعیت سالخوره و یا در مورد زنان در روستا می شوند.
تفسیر کنید
این جمله را تفسیر کنید:
«جهش بوجود آورنده تغییرات در جانداران و انتخاب طبیعی گسترش دهنده ی آنها در جریان جمعیت ها ست.»جهش سبب پیدا شدن صفات جدید می شود اما به تنهایی قادر به تغییر چهره ی جمعیت نیست زیرا میزان جهش بسیار کم است ولی انتخاب طبیعی یا انتخاب انواع جدید و حذف انواع دیگر امکان گسترش این صفت را فراهم می کند. به بیان دیگر جهش ایجاد کننده ی صفت جدید در فرد و انتخاب طبیعی افزایش دهنده ای فراوانی این صفت است.

فصل 4 – زمین ساخت ورقه ای

فکر کنید
در محل ورقه های دورشونده،‌مرتباً سنگ کره ی جدید تشکیل می شود، در این صورت آیا وسعت زمین هم اکنون در حال افزایش است؟

اگر پدیده جبرانی وجود نداشته باشد، باید بر وسعت زمین همچنان افزوده شود، اما سطح زمین مقداری ثابت است یعنی در مناطقی مانند محل برخورد ورقه های نزدیک شوند، قسمتی از سنگ کره از بین می رود.

فکر کنید
1 – گفته می شود هر چقدر تعداد زلزله های کوچک در یک منطقه بیشتر باشد ،بهتر است به نظر شما دلیل چیست؟

به همراه وقوع هر زلزله هر چند کوچک مقداری از انرژی ذخیره شده آزاد می شود و درنتیجه از احتمال وقوع زلزله شدید – که با آزاد شدن انرژی زیادی همراه است کاسته می گردد.

2 – کدام پدیده ی زمین شناسی در تمام حاشیه های ورقه های سازنده سنگ کره زمین بوجود می آید؟

زلزله ، تقریباً تمامی زمین لرزه های دنیا در حاشیه ی ورقه های سازنده سنگ کره زمین بوجود می آیند.

تفسیر کنید.
با مشاهده طیف ترکیب های احتمالی ستاره های 1،2،3، را تعیین کنید.
در ترکیب خورشید چه عناصری وجود دارد؟ در کدام ستاره کلسیم و در کدامیک سدیم یافت می شود؟ ترکیب کدام ستاره به ترکیب خورشید بیشتر است؟

ترکیب احتمالی ستاره 1 : هیدروژن ،کلسیم
ترکیب احتمالی ستاره 2 : هیدروژن ،‌هلیوم
ترکیب احتمالی ستاره 3 : جیوه، هیدروژن ، کلسیم ،‌هلیوم‌ و سدیم
در ترکیب خورشید عناصر هیدروژن :‌هلیوم و سدیم یافت می شود
در ستاره ی 1 کلسیم و در ستاره 3 سدیم یافت می شود
ترکیب ستاره 2 به خورشید شبیه تر است.

جدول مقایسه ای ماهیچه ها صفحه113
مثال های مربوط به ماهیچه های اسكلتی ، بسیار گوناگون اند و در مورد قلب محدود به خود آن است. برای ماهیچه های صاف عنبیه چشم ، لوله های حالب (میزنای) ، رگ های خونی ، روده ، معده و رحم را می توان بیان كرد. در میان مثال ها از اسامی معمولی استفاده كنید . مانند ، ماهیچه جلوی بازو به جای ماهیچه دوسر . همچنین از بیان مثال هایی كه بچه ها با چگونگی عملكرد آن ها آشنایی ندارند (دیافراگم) خودداری كنید.
تجربه كنید صفحه 115
بحث كنید ماهیچه ها را با تجربه كنید عملی شروع كنید . این فعالیت هیجان انگیز است و توجه دانش آموزان را كاملا جلب می كند . دلیل كوتاه شدن دست ، انقباض ، ماهیچه های آن و دلیل بازگشت به حالت اول رفع انقباض ماهیچه است .
مقایسه كنید صفحه 116
دانش آموزان در بخش انرژی و زندگی خوانده اند كه در اهرم نوع اول تكیه گاه بین نیروی محرك و مقاوم قرار دارد . در اهرم نوع دوم نیروی مقاوم بین تكیه گاه و نیروی محرك قرار داشته . در اهرم نوع سوم نیروی محرك بین تكیه گاه و نیروی مقاوم قرار دارد.هدف از این فعالیت بررسی ویژگی های اهرم ها در بدن است:
الف) در این حالت اهرم نوع اول مطرح است .این اهرم اگرچه با تغییر جهت نیرو به ما كمك می كند ، اما طول بازوی مقاوم و محرك نیز مطرح است . مزیت مكانیكی اهرم نوع اول ممكن است بیشتر ، كمتر یا مساوی 1 باشد در این مثال مفصل مهره اطلس گردن با استخوان پس سری (اطلنتوآكسیپیتال) ِِِAtlantooccipitalتكیه گاه بوده و عضلات پشت گردن نیروی محرك را وارد می كند. نیروی مقاوم وزن سر است . حركت اهرم سر را با عقب خم می كند .
ب) در اهرم نوع دوم ، مزیت مكانیكی ، بیش از 1 است . این حالت در بدن معمول نبوده و بسیار كم است . بهترین مثال آن بلند شدن بر روی پنجه ی پاهاست . مفصل استخوان كف پا و انگشتان)متاتارسوفلنجیال) تكیه گاه بوده ماهیچه های پشت ساق پا نیروی محرك را وارد كرده ، وزن بدن نیروی مقاوم است.
نكته قابل توجه در این حركت آن است كه ، باری این عمل ماهیچه های پشت پا كه با قدرت زیاد انجام می شود ، ماهیچه های متقابلی كه به همان اندازه نیرو وارد كنند وجود نداشته و بازگشت به حالت اولیه در اثر نیروی جاذبه انجام می شود.
ج) این حالت كه مربوط به اهرم نوع سوم است ، در بدن رایج است در این نوع اهرم ، مزیت مكانیكی همیشه كمتر از 1 بوده و مسافت و سرعت اثر نیرو افزایش می یابد . در این مثال مفصل آرنج ، تكیه گاه بوده ، ماهیچه جلوی بازو نیروی محرك را وارد كرده ، ساعد دست بازوی مقاوم است . در این حالت كمی انقباض ماهیچه می تواند دست را به مقدار زیادی جا بجا كند.
در این نوع اهرم ، ماهیچه ها می تواند به نزدیكی مفصل متصل بوده و با انقباض كم حركات سریع و زیادی را اجرا نماید.به همین دلیل ما می توانیم به سرعت بدویم یا چیزی را پرتاب كنیم .مقدار بازوی مقاوم و محرك د ر اهرم نوع سوم با سرعت و مسافت اثر نیرو و نیز میزان نیروی مقاوم مرتبط است . رایج بودن این نوع اهرم و كم بودن اهرم نوع دوم در ماهیچه ها و استخوان های ما نشان می دهد ساختار بدن ما سرعت را به قدرت تر جیح می دهد.توانایی برداشتن گام های بلند تر باعث پیمودن مسیر های طولانی در زمان كوتاه تر می شود.

فكركنید صفحه 117
برای آن كه كار هماهنگی ایجاد شود ، وجود سه شرط لازم است:
الف)یك قسمت یا قسمت هایی از بدن جاندار باید هماهنگ كننده باشد .
ب) اطلاعاتی از قسمت های مختلف بدن جاندار یا محیط اش به قسمت هماهنگ كننده برسد.
ج) اطلاعاتی از قسمت هماهنگ كننده به قسمت های دیگر بدن جاندار برسد .

در دستگاه عصبی، احساس كردن به معنی دریافت حس از طریق محرك هایی مثل نور ، صدا و لمس كه گیرنده های مربوطه را تحریك كرده اند ، می باشد. تصمیم گیری به معنی هماهنگی و تفسیر علایم حسی و تنظیم پاسخ ها در مراكز فرهنگی بوده و عمل كردن پاسخ حركتی است كه در پی ارسال علایم از مركز هماهنگ كننده به سلول های عمل كننده صورت می گیرد . مثال های مختلفی درباره هماهنگی می توان مطرح كرد : (1) وقتی لقمه ای غذا در دهان قرار می گیرد حركت منظم آرواره ها و دهان و زبان موجب جویده شدن غذا می گردد. سپس حركات منظم زبان و ماهیچه های حلق سبب بلع لقمه جویده شده می گردند. در همین هنگام ترشحات غدد بزاقی و شیره معده افزایش می یابد. در انجام این فعالیت ها بخش های مختلفی مؤثرند : كمك گیرنده هایی (مكانیكی و چشایی) كه وجود غذا در نقاط مختلف دهان حس می كنند. گروهی از اعصاب این خبر را به مركز تنظیم كننده (در مغز) می برند. گروه دیگری از اعصاب از این مراكز دستور های به عضله ها و غذه های ویژه ی گوارشی می برند.
2) )گربه ای كه در حال استراحت است . بوی گوشت را استشمام می كند، از جای برخاسته و پس از بو كردن فضای اطراف خود ، مسیر بو پیدا كرده و به طرف منشاء آن حركت می كند. در این مورد نیز بوی گوشت موجب تحریك گیرنده های بویایی شده و پس از اطلاع مراكز هماهنگی (مغز و نخاع) از طریق راههای عصبی فرمان های لازم در مورد نوع حركت و رفتار جانور صادر می شود .
(3) برای آنكه جسمی را در دست بگیریم ، اتفاقات متعددی رخ می دهد : ابتدا اطلاعاتی در باره ی محل این جسم و وضعیت آن از چشم ها از طریق راه های مربوطه)اعصاب) به مراكز هماهنگی برود و پس از تجزیه و تحلیل آنها و ارتباط باسایر بخش های مركز هماهنگ كننده مسئول كنترل فعالیت ماهیچه ها دستور لازم به ماهیچه ی دست ارسال شود. در اثر این دستور ماهیچه های انگشتان دست به گونه ای منقبض می شوند كه با اندازه ، وزن و شكل جسم مورد نظر متناسب باشد مچ دست ، آرنج و شانه نیز به صورت هماهنگ حركت می كنند تا دست باز شده و جسم را بگیرد . از طرف دیگر چون مركز ثقل بدن هنگام حركت و باز شدن دست ، جابه جا می شود ، الگوی انقباض بسیاری از ماهیچه های دیگر بدن باید پیوسته تنظیم شود تا وضعیت قائم بدن محفوظ بماند .
مقایسه كنید صفحه 120
- در مركز تلفن بخشی از كارها مثل برقراری ارتباط بین مشتركین به صورت خودكار انجام می شود. در دستگاه عصبی هم بعضی از اعمال به صورت غیر ارادی و بدون تصمیم گیری انجام می شود. وقتی یك سلول چیزی را حس می كند كه لازم است در واكنش به آن سلول دیگری به سرعت كار خاصی را انجام دهد.نورون هایی كه پیام حس را به مركز عصبی می برند و آن ها كه دستور انجام كار را باز می گردانند مثل سیم های تلفن مشتركین هستند كه توسط مركز تلفن به یكدیگر مرتبط می شوند.
در مركز تلفن ارتباط با داخل و خارج كشور می تواند برقرار شود . در مركز عصبی نیز به محرك های درونی(اتفاقات داخل بدن ) و خارجی واكنش نشان داده می شود. در مركز عصبی برخی اعمال به صورت ارادی صورت گرفته و درباره انجام آن ها تصمیم گیری می شود . در مركز تلفن نیز برخی كارها ، با درخواست مشتركین تلفن انجام می شود مثل راه اندازی سرویس های ویژه تلفنی (انتظار مكالمه ، انتقال مكالمه...(
- چنانچه بخواهند تلفن یك خانه را به همه تلفن هایی كه می خواهند با آن ارتباط داشته باشند متصل كنند باید به تعداد تلفن ها ، رشته سیم هایی به آن خانه متصل شود. برای هرخانه دیگر نیز همین وضعیت وجود دارد . در این حالت شبكه ای عظیم و پیچیده ای از سیم كشی مورد نیاز است . برای برقراری ارتباط با هر شماره ی تازه ای باید سیم كشی جدیدی انجام شود. رفع اشكالات احتمالی در چنین شبكه ای بسیار تفاوت های بسیاری بین مركز عصبی و مركز تلفن وجود دارد ، مثلا : تعداد مراكز عصبی (مغز و نخاع)، وجود تصمیم گیری برای ارائه ی پاسخ و برقراری ارتباط در مركز عصبی ، تنوع پاسخ در برابر محرك های مختلف ، جدا بودن مسیر رفت و برگشت پیام عصبی ، برقراری ارتباط بین چندین نقطه (در مقابل مكالمه ی سه نفره ی مركز تلفن)
فكر كنید صفحه 122
- باریك و دراز بودن سلول ، داشتن دنباله های سیتوپلاسمی ، داشتن قابلیت تحریك پذیری ، هدایت و انتقال پیام عصبی.
- دندریت ها گیرنده های نورون ها هستند كه تحریك وارده را به صورت پیام عصبی به جسم سلولی منتقل می كنند و آن آكسون پیام عصبی را از جسم سلولی تا انتهای خود هدایت می كند.
- ماهیت آن تقریبا الكتریكی است. جانوران موجوداتی متحرك اند و نوع زندگی آن ها ایجاب می كند كه جاندار بتواند خیلی سریع نسبت به تغییرات محیط خود پاسخ دهد .
- وجود ارتباط یك طرفه موجب می شود كه حركت پیام عصبی در شبكه های عصبی با نظم ویژه ای صورت گرفته و تنظیم عصبی به خوبی ممكن گردد. عدم تداخل پیام ها و امكان ارسال همزمان پیام های حسی و حركتی از مزایای این وضعیت هستند .
فكر كنید صفحه 123
- عقب كشیدن دست : محرك (سوزن )پاسخ( دور شدن از سوزن) منظور (جلو گیری از آسیب دست)
- ترشح بزاق: محرك (مشاهده غذا)پاسخ (تحریك غدد بزاقی)منظور (شروع عمل هضم یا گوارش)
- پلك زدن:محرك(حركت جسم خارجی به طرف چشم)پاسخ( بستن چشم)منظور(محافظت از چشم )
- ریزش اشك:محرك (گردو غبار )پاسخ (شستشوی چشم)منظور (خروج گرد وغبار چشم)
- عطسه: محرك( ذرات معطر و تند)پاسخ(خروج هوا از بینی)منظور(دوركردن ذرات معطر وتند از بینی(
- سرفه: محرك(ذرات غذا)پاسخ ( خروج هوا از نای و دهان )منظور (عدم ورود غذا به نای(
- تغییر قطرمردمك چشم :محرك(نور زیاد)پاسخ(تنگ شدن مردمك چشم)منظور(كاهش میزان ورود نور (
- خمیازه:محرك (كاهش اكسیژن)پاسخ (باز شدن دستگاه تنفس فوقانی به مقدار زیاد )منظور (دریافت مقدار زیاد اكسیژن)

- پرش زانو : محرك (ضربه ی سریع به زیر زانو)پاسخ(حركت ساق پا به بالا )منظور( دور شدن از ضربه)
باید توجه داشت كه معمولا در ستون پاسخ مفهوم نوع انعكاس نوشته می شود.
در اینجا یك عمل انعكاسی رخ داده است كه عقب كشیدن دست در هنگام برخورد با یك جسم داغ می باشد . در این انعكاس ، محرك ، درد است كه پس از برخورد یك جسم داغ با پوست ایجاد می شود . این درد راگیرنده های درد دردست احساس می كنند. این گیرنده ها ، پیام را به نورون های حسی كه پیام ها را به نخاع منتقل می كنند ، انتقال می دهند. در نخاع ، این پیام ها به نورون های رابط داده می شوند و نورون های رابط ، آن ها را به نورون های حركتی منتقل می كنند ماهیچه ها منقبض می شوند و دست را از محل درد به عقب می كشانند . ماهیچه هایی كه به محرك پاسخ داده اند ، پاسخ دهنده نام دارند.
- زیرا جهت حركت پیام عصبی در نورون ها یك طرفه است .
- عمل انعكاسی در حداقل زمان ممكن انجام می شود .
- بسیاری از اعمال انعكاسی به صورت ذاتی و از بدو تولد وجود دارد ، ولی برخی از انعكاس ها مثل انعكاس های شرطی (مانند ترشح بزاق هنگام مشاهده یك میوه ترش) نوعی یاد گیری بوده و اكتسابی هستند .
بلی ، مثل تغییر قطر مردمك چشم گربه ، مكیدن شیر توسط گوساله ی تازه متولد شده.
مقایسه كنید صفحه 124
در برقراری ارتباط به وسیله تلفن ، مخاطب ، یك فرد خاص است . چنین ارتباطی بسیار سریع برقرار می شود گاهی از اوقات به كمك سرویس های ویژه تلفنی ، ممكن است هم زمان چند نفر با هم در باره موضوع یكسانی صحبت كنند . این افراد می توانند نظرات مختلفی را درباره آن موضوع داشته و نقش های متفاوتی در بحث تلفنی ایفا كنند . در ارتباط عصبی ، پیام ها به سرعت منتقل شده و به اندام مورد نظر می رسند .گاهی نیز ممكن است برای یك اتفاق چند پیام عصبی در همان رابطه به اندام های مختلفی برسد و هركدام از آن ها در همان ارتباط كار خاصی را انجام دهند ، كه با دیگری متفاوت باشد.
هنگامی كه روزنامه ها توزیع می شوند . امكان تهیه و استفاده از آن ها برای همه وجود دارد. یعنی مخاطب روزنامه ، عام است . اما فقط بعضی از افراد آن را می خرند . هر فرد نیز در روزنامه به دنبال مطلب یا مطالب خاصی است.گاهی نیزممكن است یك نفر چند موضوع مختلف را پیگیری نماید . وقتی هورمون ها ترشح می شوند ، وارد جریان خون شده و از كنار سلول های بدن می گذرند. اما فقط برخی از سلول ها نسبت به آن حساس بوده و از هورمون تاثیر می پذیرند . ممكن است یك هورمون روی چند سلول مختلف اثر كند یا اینكه یك سلول به چند هورمون گوناگون حساس باشند.

مقایسه كنید صفحه 126
نوع پیام دستگاه هورمونی شیمیایی بوده و مسیر انتقال پیام عصبی ، اعصاب است.
سرعت نسبی پاسخ در دستگاه هورمونی كم است ، در حالی كه سرعت پاسخ در دستگاه عصبی زیاد است . دوام پاسخ در دستگاه هورمونی زیاد است.
فكر كنید صفحه 126
به دلیل ماهیت پیام عصبی كه درحقیقت به صورت پالس های كوتاه الكتریكی ارسال میشود، تاثیر لحظه ای دارد و برای اثرات طولانی تر باید تحریك آن تداوم داشته باشد كه این وضعیت نیز محدودیت هایی دارد . هورمون ها مواد شیمیایی هستند كه پس از ترشح ،حضورشان تداوم بیشتری داشته و تاثیر تنظیمی وكنترل كننده ی آنها تا مدت طولانی تری حفظ می شود .
تفسیر كنید صفحه 127
- در نوزادان مصرف پروتئین نسبت به وزن بدنشان بیشتر از كودكان دبستانی است ،یعنی یك نوزاد به ازای هر كیلو گرم از وزن بدن خود پروتئین بیشتری نسبت به یك كودك دبستانی مصرف می كند ،ولی چون وزن كودك دبستانی بیشتر است ،مقدار كلی مصرف پروتئین اونیز بیشتر است .
خیر ،زیرا چنین سلولی كه دچار تورم(آماس-تورژسانس)می شود ،با از دست دادن آب به حالت قبلی باز می كردد.
بحث كنید صفحه128
خانه های جدول به ترتیب از بالا به پایین عبارتند از :بلوغ جنسی –بلوغ جسمی-بلوغ روانی-بلوغ اقتصادی و اجتماعی –بلوغ شرعی.
در باره تغییرات جنسی بحث خود ررا این گونه مطرح كنید
در دوره نوجوانی ،علاوه بر تغییرات وزن و قد ،تفاوت های دیگری هم در دختر ها و پسر ها ایجاد می شود .هورمون های جدیدی كه هورمون های جنسی هستند ،در خون ترشح می شوند و این مواد شیمیایی سبب بروز تغییراتی در سراسر بدن می شوند .مثلا تارهای صوتی در حنجره پسر ها رشد بیشتری كرده و صدایشان بم تر می شود .آنها برای مدتی نمی دانند كه هنگام حرف زدن صدایشان چگونه است و از این نظر ممكن است در كلاس یا مقابل دیگران دچار ناراحتی مختصری شوند . همچنین در نقاط مختلف بدن ،مثل زیر بغل یا صورت پسر ها موها رشد بیشتری می كنند.در دختر ها رشد سینه ها ،جمع شدن چربی در زیر پوست ،رشد سریع استخوان ها به ویژه بزرگ شدن استخوان های لگن سبب عوض شدن وضع ظاهری بدن می شود.
فكر كنید صفحه 130
عوامل مؤثر در بلوغ شامل زمینه های مختلفی است :
(عوامل ارثی (وضعیت جسمانی و استخوانبندی ، زمینه های ژنتیكی خانوادگی ، جنسیت - وضعیت جغرافیایی آب و هوا ، عوامل عصبی و روانی ، عملكرد دستگاه هورمونی ، نوع تغذیه ، عوامل فرهنگی .
وضعیت شجره نامه ی خانوادگی از نظر سن بالغ شدن قابل توجه است. معمولا افراد كوتاه قد زودتر از افراد بلند قد بالغ می شوند. در مناطق سرد سیر معمولا بلوغ قدری دیرتر واقع می شود . بیماری های مزمن ، سوءتغذیه و حوادث ناگوار و تلخ در تاثیر بلوغ مؤثراند . بهبود شرایط زندگی ، ارتقاء كیفیت تغذیه و بهداشت در دهه های آخر قرن بیستم باعث كاهش سن بلوغ در جوامع غربی شده است .
بحث كنید صفحه 131
هدف از این بحث كنید ارائه پاسخ های از قبل پیش بینی شده برای پرسش های آن نیست بلكه هدف طرح سؤال هایی است كه به بحث شما در زمینه ی تغییرات عاطفی كمك كرده و فرصت مناسبی را برای نتیجه گیری ایجاد نماید .
- ارزش یابی از نتایج تصمیم گیری ها ، میزان آیندا نگری بر آن ها ، وضعیت كار آمدی و میزان صحت تصمیم ها و درصد موفقیت آن ها را نشان داده و امكان بررسی عوامل پیروزی و شكست را فراهم می آورد .
- این پرسش زمینه ی مناسبی برای بررسی ارتباط نوجوان و خانواده در دوران بلوغ است . فقط به نكاتی مثل تجربه بزرگ ترها و جامع نگری آن ها بسنده نكنید.
- این پرسش نیز یك مثال علمی و عملی در جهت بررسی تصمیم گیری نوجوان است . از این سؤال برای نتیجه گیری بحث های كلاسی نیز می توان استفاده كرد. بررسی علاقه فردی ، عناوین درسی هر رشته ، امكان ادامه تحصیل ، كاربرد های هر رشته تحصیلی و زمینه های كاری برای ادامه تحصیل می تواند مورد توجه قرار گیرد. برای شغل نیز نوع علاقه ، میزان توان مندی ، شرایط عمومی هر كار ، نوع محیط كار ، چگونگی ارتقاء شغلی ، بر آوردن انتظارات اقتصادی می تواند در نظر گرفته شود. به هر حال مطالعه كافی و دقیق ، اصول مذهبی ، ارزش های خانوادگی و افكارو احساسات و علایق فردی در تصمیم گیری ها مؤثراند.
بحث كنید صفحه132
اهمیت این قسمت نیز در بحث و گفت و گوی كلاسی است كه باعث تعامل دانش آموزان در جهت رسیدن به نتیجه كامل تر و بهتر می گردد .
- سه مورد اول نوعی دلیل تراشی و مورد آخر نوعی جایگزینی است.
- واكنش های دفاعی ، شیوه هایی هستند كه بدون رویارویی به یك مساله ، آدمی را در برابر اضطراب ناشی از آن محافظت می كنند. گرچه ممكن است در همه آن ها نوعی خود فریبی احساس شود ، اما در حقیقت مشكلات و محرومیت های درونی و بیرونی همواره شخصیت (خود) انسان را تهدید می كنند و این واكنش ها به منظور جلوگیری از تحقیر و در هم پاشیدگی این شخصیت و فراهم كردن شرایط تقویت و ترقی روحی ایجاد شده اند . واكنش های دفاعی در برخی از موارد به نتایج مثبتی منتهی می شوند و این در صورتی است كه برای ناچیز جلوه دادن شكست ها در وجود انسان و حمایت در مقابل نگرانی ها و بروز احساس ارزش و كفایت استفاده می شود. اما افراط در به كارگیری این واكنش ها كه برای حفظ تمامیت شخص به وجود آمده اند ، خود موجب اختلال شخصیت می گردند.
بحث كنید صفحه 135
- نتیجه كلیدی فعالیت های غیر تولید مثلی كه یك جاندار انجام می دهد، نگه داری و بقای فرد است اما فعالیت های تولید مثلی در جهت بقای فرد عمل نمی كنند ، بلكه در راه بقای نسل آن جاندار یا در حقیقت در جهت بقای گونه ای عمل می كنند كه جاندار عضوی از آن است .
- بقای نسل هر جاندار به عوامل دیگری مانند عوامل ارثی و محیطی نیز مربوط است . توانایی مقاومت در برابر بیماری ها ، شكار شدن ، عوامل محیطی مثل آب و هوا ، بلایای طبیعی مثل سیل و زلزله و آتشفشان از جمله مثال های مربوط به عوامل ارثی و محیطی هستند .
- خیر ، اگر محیطی كه جاندار در آن زندگی می كند ، همیشه ثابت و بدون تغییر باقی می ماند ، هیچ مشكلی پیش نمی آمد ، ولی حقیقت این است كه عوامل محیطی مثل دما ، مواد غذایی ، فشار و نظایر آن ها به طور دائم در حال تغییراند. از آن جا كه میزان مقاومت و مقدار سازش پذیری هر فرد نسبت به تغییرات محیط زیستش محدود است ، اگر همه جانداران یك گونه كاملا مانند هم بوده و خصوصیات ساختمانی و حیاتی یكسان داشته باشند و شرایط محیطی آنها به گونه ای عوض شود كه برای آنها مضر باشد ، همه نسل آن جاندار از بین خواهند رفت . بنابراین ، بقای نسل هر جاندار ایجاب می كند كه میان افراد یك گونه تنوع كافی وجود داشته باشد تا در صورت تغییر شرایط محیطی و مرگ اجتناب ناپذیر برخی از افراد گونه ، عده ی دیگری كه باشرایط جدید سازگاری دارند ، باقی بمانند و نسل آن جاندار منقرض نشود افزایش تعداد در تولید مثل غیر جنسی تامین می شود ولی در تولید مثل جنسی علاوه بر آن افزایش تنوع نیز حاصل می گردد.
آزمایش كنید صفحه 136
هیدر كه جاندار كوچكی از كیسه تنان است و نیز بسیاری از اسفنج ها به روش جوانه زدن تولید مثل می كنند. هیدر كه در آب های شیرین به سر می برد توانایی تولید مثل جنسی را دارد. این جانور هنگام تولید مثل غیر جنسی ، گروهی از سلول هایش تقسیم شده ، جوانه ای ایجاد می كنند جوانه رشد كرده و بازوهایی مثل هیدر اولی پیدا می كند هیدر جوان ممكن است از هیدر مادر جدا شده یا متصل به آن باقی بماند .
جمع آوری اطلاعات صفحه 136
بعضی از گیاهان مانند شمعدانی و سیب زمینی به ندرت دانه تولید می كنند . گیاهان دیگری نیز هستند كه با كندی بسیار دانه به وجود می آورند و دانه هایی كه تولید می كنند ، ممكن است به خوبی جوانه نزند. معمولا چنین گیاهانی را از طریق تولید مثل غیر جنسی تكثیر می كنند . تولید مثل رویشی به صورت طبیعی و مصنوعی به روش های مختلفی ایجاد می شود . ساقه های زیر زمینی و ساقه های خزنده از روش های طبیعی و قلمه زدن ، پیوند زدن ، خوابانیدن و جدا كردن از روش های مصنوعی به شمار می آیند.
- بر روی ساقه های زیر زمینی ، جوانه هایی وجود دارد كه از رشد آن ها ساقه های هوایی جدید تولید می شود. (اختر – زنبق – ریواس – مهر سلیمان – نی خیزران)
- ساقه های خزنده كه روی خاك گسترده می شوند ، از محل گره های خود ریشه تولید كرده و سپس ساقه برگ به وجود می آورند. (توت فرنگی – تمشك)
- قلمه زدن شامل تهیه قطعه ای از گیاه است كه وقتی در خاك قرار گیرد می تواند ریشه های نابجا تولید كرده و از رشد جوانه های آن اندام های مختلف گیاه پدید آید. (ساقه در شمعدانی – برگ در بگونیا)
- در پیوند زدن یك جوانه یا شاخه حامل جوانه را به گیاه مناسب دیگری متصل و مرتبط می كنند . از پیوند زدن برای تكثیر و نیز تهیه محصولات مناسب تر استفاده می شود .
- خوابانیدن صورت دیگری از قلمه زدن است بااین تفاوت كه شاخه تاتشكیل ریشه نابجا به گیاه مادر متصل باقی می ماند. (خرزهره – ماگنولیا – رازقی)
- در جدا كردن ، انبوهی از گیاه را كه دارای ریشه و ساقه زیاد یا دارای ریشه و جوانه ای زیادی بوده و همگی از یك گیاه به وجود آمده اند ، از یك دیگر جدا نموده و به طور جداگانه آن ها را كشت می دهند. (كوكب – گل صد تومانی )
آزمایش كنید صفحه 137
كپك نان و كپك روی میوه هایی مثل مركبات در گره های مختلفی از قارچ ها قرار دارند . آنها از نظر شكل ظاهری ، نحوه زندگی و تولید مثل و نیز شكل هاگدان و هاگ های خود متفاوت اند. كپك های كپك نان درون هاگ دان كروی شكلی قرار دارند ولی هاگهای كپك مركبات مانند دانه های تسبیح در انتهای رشته های ویژه ی باریكی در كنار هم جای گرفته اند.
مشاهده كنید صفحه 139
- گل ها با توجه به اینكه به كدام از نهان دانه گان تعلق داشته باشند ، گرده افشانی آن ها چگونه انجام شودیا ویژگی های دیگری از این قبیل ، در شكل ظاهری ، تعداد اجزای بخش های مختلف گل ، داشتن یا نداشتن برخی از اجزا و نظایر آنها متفاوت اند. برخی از این تفاوت ها حتی در یك گونه گل هم دیده می شوند.
- ترتیب و آرایش قرار گرفتن تخمك درون تخم دان كه به آن جفت بندی می گویند ، در گل های مختلف ، متفاوت است .
- دیواره خارجی دانه های گرده دارای تزئینات و سوراخ های متعدد است. برجستگی ها وفرورفتگی های سطحی كه تزئینات دیواره خارجی را می سازند در شناسایی دانه های گرده و نیز جابه جایی آن ها مؤثراند. سوراخ های این دیواره برای رویش لوله ی گرده استفاده می شوند.

بحث كنید صفحه 139
در گل های نر – ماده ، گامت های نر و ماده متعلق به یك گیاه هستند . بنابراین دانه هایی كه به وجود می آیند ، معمولا بسیار شبیه گیاه اولیه هستند در این حالت تكثیر گیاه ساده تر و سریع تر صورت می گیرد ، اما تنوع میان گیاهان جدید بسیار كم بوده و شباهت آنها به یكدیگر بسیار زیاد است . البته چون تولید مثل آن ها به روش جنسی صورت می گیرد ، امكان گوناگونی بین گیاهان جدید و نیز گیاهان جدید با گیاه اولیه بیشتر از تولید مثل غیر جنسی است.
- وقتی گل های نرو ماده روی شاخه های مختلف یك گیاه باشند باز هم گامت های نرو ماده متعلق به یك گیاه هستند ، ولی چون گل ها از هم دوراند ، بنابراین امكان قرار گرفتن دانه های گرده گل دیگری از همان نوع و متعلق به گیاه دیگر بر روی كلاله ی مادگی آن وجود دارد. در این حالت امكان تنوع در این دانه ها و گیاهان حاصل بیشتر می شود .
- هنگامی كه گل های نر و ماده بر روی گیاهان مختلفی از یك نوع (پایه های متفاوت ) قرار داشته باشند. امكان گرده افشانی با گرده های مختلف بیشتر شده و بر اثر لقاح بین نمونه های مختلف از یك گیاه ، گیاهان جدید تنوع بیشتری پیدا می كنند.
آزمایش كنید صفحه 141
هسته ی رویشی لوله ی گرده باعث ایجاد این لوله و خروج آن از سوراخ های سطحی پوسته ی بیرونی دانه ی گرده می شود. درون این لوله 2 گامت نر از تقسیم هسته زایشی دانه گرده به وجود می آیند. این عمل وقتی دانه گرده روی كلاله مادگی قرار می گیرد رخ می دهد. لوله گرده ، در كلاله نفوذ كرده وارد خامه شده و پس از عبور از آن به تخمك می رسد.
بحث كنید صفحه 143
- تعداد گامت ها باید زیاد باشد تا امكان برخورد مؤثر و انجام لقاح افزایش یافته و تخم های زیادی تولید شودتا برخی از آن ها كه از شرایط نامساعد محیطی در امان می مانند ، بتوانند رشد كنند. از طرف دیگر گامت های نر و ماده باید همزمان تولید و رها شوند تا لقاح انجام شود. پوسته خارجی چنین گامت هایی به ویژه گامت های ماده كه بعدا مسئولیت حفاظت از جنین را نیز بر عهده دارد باید محكم باشد .
- زیرا امكان برخورد مؤثر گامت ها و انجام گامت ها كمتر است. امكان رشد تخم ها و تبدیل آن ها به جانداران بالغ به دلیل تاثیر عوامل محیطی مثل شكار شدن كمتر است. از طرف دیگر تولید تعداد زیادی گامت كه هركدام باید دارای اندوخته غذایی باشند و این در گامت های ماده اهمیت بیشتری دارد.
- تولید و تهیه ذخیره غذایی كافی برای هریك از گامت ها و به ویژه تخمك ها كه اندوخته آن ها باید برای رشد جنین كافی باشد موجب صرف انرژی زیاد شده و نیاز به مقدار زیادی ماده اولیه دارد .
- امكان لقاح بیشتر شده و شرایط لازم برای تغذیه ، حفاظت و رفع سایر نیازهای طبیعی جنین در مراحل اولیه رشد بهتر فراهم می شود. ضمن اینكه در جانورانی كه تخم گذار نیستند ، نیازی به وجود اندوخته غذایی زیاد در گامت ماده نیست چون جنین از نظر تغذیه مستقل نبوده به مادر وابسته است البته در تخم گذارانی كه لقاح خارجی دارند نیز احتیاجی به تعداد زیادی گامت ماده وجود ندارد.
- زیرا عمر گامت ها و مدت زمانی كه امكان لقاح وجود دارد ، كوتاه است و از طرف دیگر تعداد گامت ماده به خاطر لزوم زیاد بودن اندوخته غذایی كمتر است. بنابر این وقتی تعداد گامت های نر زیاد باشد ، احتمال لقاح و ایجاد تخم افزایش می یابد.
فكر كنید صفحه144
- زیرا در جانوران تخم گذار ، جنین از نظر تغذیه مستقل از مادر است . بنابر این باید نیازهای غذایی او باید در گامت ماده فراهم باشد تا در ضمن رشد از آن ها استفاده كند.
- حفاظت از جنین بهتر انجام شده دمای مناسب ، غذای كافی و رطوبت مناسب به راحتی تامین شده و تبادل گازهای تنفسی و مواد زاید ساده تر صورت می گیرد.
بحث كنید صفحه 147
- مزایای استفاده از كود های شیمیایی :
می توان به كمك آزمایش خاك فقط ماده مورد نیاز را به خاك افزود و مقدار سایر مواد خاك را تغییر نداد. از طرف دیگر می توان هرمقدار كود شیمیایی را به سهولت و سرعت تهیه و استفاده كرد.
- معایب استفاده از كود های شیمیایی:
آلودگی ناشی از كاربرد نامناسب و خارج از اندازه لازم كود های شیمیایی از طریق تغییر خصوصیات فیزیكی ، شیمیایی و بیولوژیكی خاك صورت می گیرد كه عمدتا شامل این موارد است:
تغییر غلظت املاح خاك ، تغییر میزان اسیدیته ی خاك و تغییر در مقدار عناصری كه باید به میزان كمی در خاك وجود داشته باشند ، آلودگی آب ، اختلال در زندگی گیاهان و جانوران (در اثر استفاده بیش از حد)
- مزایای استفاده از كود های طبیعی :
بازگشت طبیعی موادی كه روزی در ایجاد پیكر گیاهان استفاده شده است ، زیاد بودن ظرفیت پذیرش خاك برای كود های طبیعی.
- تجزیه و تخریب بخشی از كود به وسیله فعالیت های میكروبی
– انجام واكنش بین مواد معدنی این كود ها با خاك به صورت مستقل از فعالیت های میكروبی.
- معایب استفاده از كود های طبیعی :
آلودگی خاك ناشی از آلودگی هایی كه در پیكر جانداران مولد كود وجود داشته (اعم از آلودگی های میكروبی و انگلی یا عناصری كه در بدن آن ها در اثر آلودگی های محیطی ذخیره شده و افزوده شدن آنها به خاك مضر است). آلودگی آب های سطحی و زیر زمینی ناشی از انتشار سطحی آب ها و شسته شدن از خاك و پخش شدن آن ها در محیط به ویژه در مناطق مرطوب، آلودگی هوا ناشی از پراكنده شدن ذرات كود طبیعی در هوا ، شیوع بیماری های مختلف به وسیله میكروب های موجود در كود طبیعی.
- به كار گیری همزمان كود های طبیعی و شیمیایی نتیجه بهتری نسبت به استفاده از كودهای شیمیایی دارد. كودهای طبیعی علاوه بر این كه خود دارای مقداری از عناصر غذایی مورد نیاز گیاهان هستند ، در بهسازی فعالیت های میكروبی خاك و جذب بیشتر عناصر غذایی موجود در كودهای شیمیایی به وسیله گیاهان مؤثراند.
فعالیت خارج از كلاس صفحه 149
- در طبیعت ، موجودات زنده (تولید كننده ها، مصرف كننده ها و تجزیه كننده ها ) با محیط غیر زنده روابط متقابلی دارند. عوامل غیر زنده ( دما،آب،نور،گاز،مواد شیمیایی و ...) بر روی زندگی موجودات زنده مؤثراند.آلودگی ، یا سالم ماندن عوامل غیر زنده اهمیت فراوانی در حفظ محیط زیست دارد.
- تغییر در محیط های طبیعی (ایجاد مزارع و دریاچه های مصنوعی)ایجاد محیط های مصنوعی (شهرها) استفاده از آفت كش ها ، پرورش برخی از گیاهان و حیوانات خاص ، استفاده بی رویه از منابع طبیعی، افزایش جمعیت ، گسترش آلودگی های محیطی ، از جمله تاثیراتی هستند كه در اثر فعالیت های انسان در طبیعت ایجاد شده اند.
مشاهده كنید صفحه 150
اگر نمونه برداری از جاهای مختلفی كه میزان آلودگی آنها با یكدیگر متفاوت است انجام شده باشد ، مقدار ذرات درشت یا ذره بینی كه روی كاغذ ها قرار گرفته اند متفاوت بوده و می تواند شاخص ساده ای برای میزان آلودگی هوا باشد.
با این روش آلودگی های گازی هوا را نمی توان بررسی كرد ، ولی ذرات معلق (particulates) را می توان مشاهده نمود. ذرات معلق ، شامل ذارت زنده یا قابل زیست (vilable-capable of livinig) و ذرات غیر زنده یا غیر قابل زیست (noviable) می شود. از گروه اول باكتری ها ، جلبك ها ، قارچ ها و هاگ جانداران مختلف و گروه های گیاهان را می توان نام برد. گروه دوم شامل ذرات تركیب های آلی ، فلزات ، گرد و غبار ، دود سیگار و اتومبیل و نیز قطره های كوچك مایعات مختلف است.
فكركنید صفحه 151
بیشتر چیزهایی كه دور ریخته می شوند می توانند دوباره مورد استفاده قرار گیرند ، البته شاید نه به آن شكلی كه دور ریخته شده اند. در طی فرآیند بازیافت به روش های ویژه ای زباله ها را به چیزهای سودمند تبدیل می كنند. بین استفاده مجدد و بازیافت تفاوت كوچكی وجود دارد وقتی یك بطری شیر یا نوشابه شسته شده و دوباره پر می شود ، استفاده مجدد صورت گرفته است . ولی اگر این بطری ها ترك برداشته باشد ، آن ها را دوباره ذوب كرده و شیشه دیگری را می سازند. این عمل نوعی بازیافت است. به هرحال در هر دومورد اشیای سود مند دوباره به كار گرفته شده اند.
بازیافت در موارد مختلفی سودمند است :
- استفاده از مواد خام جدید كاهش می یابد.
- چنانچه فلزات بازیافت شوند ، نیازی به استخراج فلزات جدید از زمین نیست . این به آن معنا است كه تا زمانی كه در آینده واقعا به این مواد معدنی احتیاج پیدا نكرده ایم ، آن ها می توانند در زمین و به این صورت حفظ شوند.
انرژی لازم برای استخراج منابع و معادن طبیعت بسیار زیاد است . از طرف دیگر مقدار فراوانی انرژی برای تولید منابع به كار گرفته شده است. به كمك بازیافت انرژی ها ذخیره می شوند. مثلا جمع آوری قطعات فلزی و ذوب آنها برای استفاده مجدد نسبت به تشكیل آن ها در طبیعت ، استخراج و تولید آن ها به انرژی كمتری نیاز دارند.
- بازیافت از بسیاری از آلودگی های محیطی جلوگیری می كند . برخی زباله ها ، بو ، گازهای قابل اشتعال و تركیب های شیمیایی سمی دارند كه می توانند وارد آب ، خاك و هوا شوند. روش های معمول مثل دفع زباله نمی تواند از بسیاری از خطرات جلوگیری كند . این نوع آلودگی ها ممكن است برای انسان و سایر جانوران و گیاهان مشكلات جدی ایجاد نمایند.
بازیافت موادی كه باید از كشورهای دیگر وارد شوند ، باعث صرفه جویی در هزینه می شوند.
منافع – اقتصادی بازیافت به خصوص در زمینه فلزاتی مثل آلومینیوم بسیار قابل توجه است.
فعالیت صفحه 152
فیلتر هایی كه دارای تركیبات آهك هستند ،گوگرد (گوگرد دی اكسید )موجوددر گاز های كارخانه ای اسیدی را جذب می كنند . به كمك این فیلتر ها ،دوده و ذرات جامد را نیز می توان جذب نمود . در این حالت آلودگی های اسیدی هوا كاهش می یابد .
استفاده از وسایل نقلیه ی عمومی در شرایطی كه امكانات لازم برای این كار به خوبی و درستی فراهم شده باشد ،باعث استفاده ی كمتر از خود روهای شخصی می شود در این حالت مقدار گاز های آلاینده هوا كه برخی از آنها تركیبات اسیدی تولید می كنند كاهش می یابد .از طرف دیگر استفاده از مبدل های كاتالیزگر در لوله های اگزوز اتومبیل ها باعث كاهش نیتروژن اكسید می شود ،كه خود سهم بسزایی در كمتر شدن تركیبات اسیدی هوا دارد.
- استفاده از انرژی های جایگزین سوخت های فسیلی باعث كاهش گازهای سمی ناشی از احتراق این سوخت ها می گردد حتی سوخت های فسیلی مثل گاز طبیعی آلایندگی كمتری نسبت به زغال سنگ ، نفت و بنزین دارند. انرژی خورشیدی و انرژی باد توسط پیل های خورشیدی و توربین های بادی به كار گرفته شده و انرژی حاصل از آن ها در زمینه های مختلفی استفاده می شود.
فرآیند تولید انرژی هسته ای مانند انرژی حاصل از سوخت های فسیلی باعث ایجاد گازهایی كه میزان تركیبات اسیدی هوا را زیاد می كنند نمی شود. اما نیروگاه های هسته ای نیز آلودگی های محیطی فراوانی مثل تولید زباله های هسته ای و تغییرات گرمایی آب ها دارند . امروزه تلاش دانشمندان روی یافتن راهی برای استفاده از هیدروژن به جای مواد رادیواكتیو در نیروگاه های هسته ای متمركز شده است تا تولید انرژی بدون ایجاد مشكلات زیست محیطی انجام شود.
بحث كنید صفحه 154
استفاده از چنین حشره كش هایی باعث نابودی برخی از مصرف كننده های زنجیره های غذایی می شود. در این حالت ، تعداد جاندارانی كه به این صورت منابع غذایی شان كم شده ، كاهش یافته اند و تعداد آنهایی كه دشمن طبیعی خود را از دست داده اند ، افزایش می یابد . این وضعیت زنجیره های غذایی را به هم ریخته ، توازن طبیعت را از بین می برد.
در مورد ددت پیدا شدن آن در كبد پنگوئن های قطب جنوب در دهه 60 میلادی بحث زیادی را برانگیخت. سرانجام مشخص شد این ماده كه هرگز در اقیانوس منجمد شمالی استفاده نشده شده بود ، از طریق زنجیره های غذایی به آن سر زمین راه یافته است. این سم در مزرعه ها برای از بین بردن حشرات آفت ، روی محصولات پاشیده می شد. مقداری از آن نیز به زمین های غیر زراعی رفته ، وارد رودخانه ها شده است. سپس با حل شدن در آب رودخانه ها وارد دریاها شده است. سر انجام مقداری از آن را ماهیها مصرف كرده اند كه غذای پنگوئن های قطب جنوب بوده اند. بدین ترتیب ددت به كبد پنگوئن ها راه پیدا كرده است.

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: